Hoe fotografeer je tijdens een zonsondergang of zonsopgang
Een romantische sfeer, mooie kleuren en plezier. Een ultieme zonsondergang tijdens jouw zomervakantie hoort erbij. En voor natuurfotografen is dat vooral het moment om mooie sfeervolle beelden te schieten.
Ik ga je een aantal fotografietips geven, aangezien ik tijdens de zonsondergang vaak op pad ga met de camera. Deze tips kun je natuurlijk ook gebruiken bij een zonsopgang. Aangezien ik een avondmens ben, komt het zelden voor dat ik in de ochtend de camera pak.
Met deze fototips leer je de mooiste foto’s te maken voor in je fotoboek of voor een canvas voor aan de muur.
Wees op tijd, zodra de zon zakt, is ze binnen 15 minuten onder de horizon. Een half uur voor de zon onder is kun je al genieten en fotograferen. Dit uurtje noemen we dan ook het gouden uurtje.
Fototip 1
Wanneer fotografeer je de zonsondergang?
Onderzoek wanneer de zonsondergang plaatsvindt. Dit kun je al snel op Google vinden. Dit tijdstip verschilt zelfs per week. Hou er rekening mee, dat je er minimaal een half uur tot een uur eerder op de plek van bestemming moet zijn. Dit omdat de zonsondergang wordt aangegeven zodra de zon daadwerkelijk onder is. Het proces zelf duurt langer. Al een half uur van te voren ontstaan al de mooiste luchten. En zodra de zon onder is, ga dan gerust nog even door. Vaak nadat de zon ondergaat onstaan er nog mooiere kleurexplosies.
Een half uurtje na de zonsondergang heb je het blauwe uurtje. Met een kunstwerk op de voorgrond, weerspiegeld in het water en met nog enkele warme kleuren op de achtergrond. De aandacht gaat niet naar de zonsondergang, maar naar de sfeer in de natuur.
Fototip 2
Het gouden uurtje en het blauwe uurtje!
Dit zijn twee verschillende momenten, afhankelijk of je de zon in de ochtend of in de avond fotografeert. Het uur voor de zonsopgang noemen we het blauwe uurtje en het uur tijdens en na de zonsopgang noemen we het gouden uurtje. Met de zonsondergang is het andersom. Een uur voordat de zon ondergaat heb je het gouden uurtje en zodra de zon onder is, gaat dit over in het blauwe uurtje. De warme kleuren gaan langzaam over in blauwe tinten. Hier kun je leuke creatieve foto’s mee maken. Romantische silhouetten met tegenlicht aan het strand bijvoorbeeld.
Een landschap met zonsondergang fotograferen vraagt meerdere aandachtspunten om mee rekening te houden. De foto is gemaakt in het blauwe uurtje. Een mooie kustlijn. De lijnen van dit stroompje brengen je het beeld in, de wolken versterken het lijnenspel. Ik heb hier nog net genoeg licht om hem uit de hand te schieten, maar eigenlijk was een statief geen overbodige luxe geweest.
Fototip 3
Welk onderwerp leent zich goed voor een foto bij zonsondergang?
Vaak denken we direct aan een mooi landschap aan de kust. Er zijn genoeg andere onderwerpen, zoals kleine details in de natuur, een vennetje in het bos, een weide met dieren en een zonsondergang in de stad vanaf een hoog gebouw.
Belangrijk is dat je er rekening mee houdt dat de zon ondergaat in het westen en dat je dan ook op de juiste plek gaat staan. Wanneer je mensen fotografeert in het gouden uurtje bij de kust of een meer en je wil de ondergaande zon mee fotograferen, staan jouw modellen met hun rug naar de zon. Stel dat je op een waddeneiland bent, dan ga je dus niet aan de Waddenzeekant staan maar bij de Noordzeekant.
Dit pas je ook toe in de stad. Stel je wil de skyline of een bepaald stadsdeel vanaf een hoog gebouw fotograferen, zorg dan dat je de juiste plek op een gebouw uitzoekt. Anders heb je de zonsondergang in de rug.
Loop langs bermen met hoge grashalmen, want ook hier kun je romantische foto’s maken. In het najaar, wanneer het buiten vochtig is met veel mist, kun je de dauwdruppels fotograferen.
Deze bloem is een half uur voor zonsondergang gefotografeerd. Hier heb ik 1 stop overbelicht, omdat de bloem het onderwerp is. Wanneer ik dit niet had gedaan was de bloem te donker geworden.
Dat de bloem de zon kust is geen toeval. Dit zag ik omdat ik eerst de tijd nam om goed te kijken. Neem de tijd om de juiste positie te vinden. Vaak kost je dat maar 2 minuten.
Fototip 4
De juiste fotocompositie
Hoe breng je een ondergaande zon aan de kust in beeld? Zoek naar de balans in je zoeker, de ondergaande zon in het midden van je beeld zou ik niet doen. De diepte verdwijnt meestal, als je het onderwerp in het midden plaatst.
Doe vooronderzoek. Kijk maar eens goed naar landschapschilderijen van grote kunstenaars. Kijk naar hoe ze het landschap in beeld hebben gebracht, zoek de lijnen die door het landschap lopen op. Hoe ziet de voorgrond eruit en waar staat de zon. Ik plaats de zon vaak linksboven in beeld. Dit omdat de zon van oost naar west gaat. En omdat we in Nederland van links naar rechts lezen.
Haal ook de horizon uit het midden. Afhankelijk van jouw wens, kun je deze naar boven plaatsen en meer voorgrond hebben of naar beneden plaatsen, zodat je meer lucht hebt, waar wolken en kleuren naar voren komen.
Hier koos ik voor een laag standpunt. De zon heb ik links geplaatst en het rollende water dat het strand opkwam zorgde voor een mooi lijnenspel.
Hier ging het mij om de structuur in het zand. Ik had de camera bijna op de grond en de scherpte niet helemaal onderin, maar op 1/3 deel van het beeld.
Fototip 5
Wel of geen wolken aan de lucht?
Voor een mooie zonsondergang zijn wolken aan de lucht erg gunstig. Ze reflecteren kleuren en maken de lucht spannender. Een blauwe lucht zal weinig kleurverschil laten zien tijdens een zonsondergang. Een dichtbewolkte lucht is ook niet de bedoeling. Die houdt juist alles tegen en zorgt ervoor dat het donker en grauw is.
Snelvarende wolken zijn het leukst. Je kan mooie lijnen en vormen fotograferen waardoor er diepte ontstaat. Tevens zul je meerdere lagen kleur ontdekken, als een soort van regenboog. Kleuren die in elkaar overvloeien geven een mooie sprekende foto.
Fototip 6
Fotograferen met een langere sluitertijd
Stromend water met een lange sluitertijd fotograferen geeft een erg mooi, sprookjesachtig, dynamisch effect. En wanneer je ook nog eens beweging in de wolken vast kan leggen kan dit je foto nog mooier maken.
Zet de camera op statief en in de M-stand. Met deze stand heb je de belichtingsdriehoek volledig onder controle. Draai het diafragma dicht, f/16 bijvoorbeeld. Stel de iso zo laag mogelijk in, liefst op 50 of 100. Nu kun je de sluitertijd langer instellen, 20 tot 30 seconden, afhankelijk van het aanwezige licht.
Je kan ook een ND filter gebruiken, waardoor de sluitertijd langer kan worden, ook als er nog teveel zonlicht is. Een ND / grijsfilter is een soort van zonnebril. Het glas is donkerder en laat minder licht door.
Dus camera op statief, klein diafragma, f/16, lage iso waarde en een lange sluitertijd tussen 20 en 30 seconden.
Let wel op de voorgrond, want ook de grashalmen op het strand zijn in beweging. Dit zie je ook terug op de foto met een langere sluitertijd.
Fototip 7
Camera op het statief
Ik kan zelf erg eigenwijs zijn en het statief thuis laten. Maar toch is het slimmer om de camera wel op het statief te zetten zodat je niet gebonden bent aan een snelle sluitertijd. Een zwaarder statief met een balhoofd is het beste, maar hou rekening dat je het statief ook mee moet dragen tijdens het lopen naar de fotolocatie. Gebruik je een lichter statief, hang dan de fototas aan je statief, zodat deze stabieler staat.
Het was bewolkt en de zon was weg achter de bergen. Toch wou ik nog een foto met een mooie sfeer. Een lange sluitertijd en nabewerking gaf dit resultaat.
Fototip 8
Portret met zonsondergang fotograferen
Mensen fotograferen tijdens de zonsondergang is ontzettend leuk om te doen. Je kan denken aan een romantische loveshoot of een zwangerschapsshoot.
Wil je mensen zichtbaar met een warme achtergrond of mooie silhouetten met een spannende lucht?
Bij een silhouet fotograferen is de belichting van de achtergrond belangrijk, want je model hoeft niet belicht te worden. Zorg dat de achtergrond juist belicht wordt en dat er weinig licht op het onderwerp valt. Stel scherp op je model, want uiteindelijk is je model het onderwerp.
Wanneer je het model wel zichtbaar in beeld wil fotograferen, dan zou ik niet onderbelichten op je model. Maak meerdere foto’s met verschillende belichtingen. Je kan werken met de iso-waarden, zodat de scherptediepte en de sluitertijd hetzelfde blijven. Als je een extra paar handen tot je beschikking hebt, neem dan een reflectiescherm mee. Zorg dat daar licht op valt en reflecteer dat naar je model. Heb je geen reflectiescherm, dan werkt een wit karton of plaat piepschuim ook. Dit scherm moet niet te ver van je model staan, want het licht dat er vanaf komt is niet heel sterk.
Fototip 9
De zon als een ster fotograferen
Wil je een mooie stervormige zon met lange stralen. Deze stervorm ontstaat bij het juiste diafragma vanuit een juiste hoek. Hoe kleiner je diafragma, hoe meer de zon een ster zal vormen. Het liefst f/16. En zoek dan ook naar de juiste hoek. Bij f/16 moet je wel rekening houden met een langere sluitertijd wanneer er weinig licht aanwezig is.
Ook maakt het uit hoe groot de zon is en hoe hoog hij staat. Een grote hoge zon zal minder snel een stervorm geven dan een zon die wat kleiner is en verder weg staat in een schuine hoek.
Wanneer je door het bos loopt of een heideveld, zie je ook vaak de zon door de bladeren heen schijnen. Dit zijn ook mooie beelden en momenten voor de stervormige zon.
Fototip 10
Wat is lensflare en hoe ga je hiermee om
Lensflare zijn gekleurde ronde vlekken op de foto. Deze ontstaan in de lens zelf, wanneer je tegen de zon in fotografeert. Vanwege verschillende glaselementen in de lens die het licht reflecteren naar elkaar. Dit is per lens en situatie verschillend. De ene keer zijn het meerdere gekleurde bolletjes achter elkaar vanaf het zonlicht. De andere keer is het een soort waas op de foto.
Lensflare kan storend zijn of de foto juist spannender maken, afhankelijk van je onderwerp en jouw stijl.
Deze lensflare kun je vaak tegenhouden door de zonnekap van de lens te gebruiken. Heb je geen zonnekap of weet je niet wat dit is, houdt je hand net iets boven de lens. Maar net niet in beeld natuurlijk.
De camera in een andere hoek plaatsen helpt ook. Schuif met de camera en kijk wanneer je ze storend vindt of niet.
Sommige fotografen hebben een uv-filter op de lens. Zelf gebruik ik deze filters niet, want ze halen meestal de kwaliteit omlaag.
Fototip 11
Hoe stel je de witbalans in
Bij een zonsondergang is de witbalans, ofwel de kleurtemperatuur, erg belangrijk. Wanneer deze op de automatische witbalans staat is dit niet altijd de mooiste weergave. Op elke camera heb je de standen “bewolkt” of “schaduw.” Deze instellingen zorgen voor warme kleuren.
Wanneer je in RAW fotografeert kun je achteraf de witbalans aanpassen. Bij een camera waar je de witbalans zelf kan instellen raad ik een kleurtemperatuur van boven de 6500/7000 kelvin aan.
De witbalans is op deze foto warmer op het moment dat de zon opkomt.
Als de zon eenmaal op is en er nog steeds een mooie mist hangt, zie je al snel dat ze witbalans kouder is geworden.
Fotokunst aan de muur
Enne je mag altijd even kijken bij mijn kunst. Intussen verkoop ik heidefoto’s voor bij jou thuis aan de muur.
Ga van te voren op onderzoek uit, waar de mooie plekken zijn voor een zonsopgang of ondergang. Zoek uit welke sfeer je wilt creëren. Je leert vooral door veel te oefenen met verschillende technieken. Heb je nog vragen of is iets nog onduidelijk, stel dan gerust een vraag aan mij. Ik vind het leuk om hierover in gesprek te gaan en je te helpen.
En dan nog een laatste tip, kijk niet te lang tegen de zon in. De zon kan je ogen beschadigen.
Heel veel plezier met fotograferen.
